Wat is preventief fouilleren?

Waarschijnlijk weet je al dat de politie verdachten mag fouilleren bij arrestaties, maar wist je ook dat de politie zonder verdenking iemand kan fouilleren? Dit heet preventief fouilleren. Dit is een bijzondere maatregel om de veiligheid van inwoners te verbeteren door wapenbezit en gebruik terug te dringen.  

Instellen veiligheidsrisicogebied

Preventief fouilleren mag niet zomaar. Eerst moet de burgemeester een veiligheidsrisicogebied aanwijzen. Dat kan alleen wanneer er wordt voldaan aan bepaalde eisen. Zo moet er sprake zijn van een verstoring van de openbare orde en veiligheid door de aanwezigheid of ernstige vrees van wapens. Dit kan worden onderbouwd door eerdere incidenten waarbij er ook wapens zijn gebruikt of zijn aangetroffen. In de driehoek, het overleg tussen de burgemeester, de officier van justitie en de korpschef van de politie, wordt het voorstel van een veiligheidsrisicogebied besproken. Hier is er speciale aandacht voor de veiligheid en privacy van inwoners.

Protocol veiligheidsrisicogebied

Het aanwijzen van een veiligheidsrisicogebied is geen lichte maatregel. In de gemeentewet staat het proces van het aanwijzen van een veiligheidsrisicogebied beschreven. Zo moet schriftelijk zijn vastgesteld om welk gebied het gaat en hoelang de maatregel duurt. Het besluit tot een veiligheidsrisicogebied wordt gepubliceerd in het gemeenteblad, wat open is voor het publiek. De duur van een veiligheidsrisicogebied mag niet langer zijn dan absoluut nodig en ook niet voor onbepaalde tijd. Wanneer de verstoring van de openbare orde door wapens voorbij is wordt de maatregel ingetrokken door de burgemeester. De burgemeester dient de aanwijzing of opheffing van een veiligheidsrisicogebied altijd zo snel mogelijk te communiceren aan de gemeenteraad en de officier van justitie. 

Preventief fouilleren

Om preventief te fouilleren moet de officier van justitie daar het bevel toe geven binnen het ingestelde veiligheidsrisicogebied. Door dit bevel hoeft de politie geen concrete verdenking te hebben om iemand te fouilleren. Onder normale omstandigheden is dit wel nodig om iemand te mogen fouilleren. Preventief fouilleren geldt voor kleding, vervoersmiddelen of verpakkingen van goederen. Het doel van het preventief fouilleren is om de hoeveelheid wapens in een gebied te verminderen. Iedereen is verplicht om mee te werken aan het preventief fouilleren.  

Preventief fouilleren draagt hier op twee manieren aan bij:

• Wapens in beslag genomen door de politie en
• De maatregel zelf schrikt mensen ook af om wapens bij zich te dragen met het risico gefouilleerd te worden.

Uitzonderingen

Wanneer er een plotselinge dreigende situatie ontstaat, kan een burgemeester een tijdelijk veiligheidsrisicogebied aanwijzen. Dit kan mondeling worden besloten en is geldig voor maximaal 12 uur. Wel moet dit zo snel mogelijk op schrift worden gesteld en worden bekendgemaakt. Het bevel tot preventief fouilleren kan in dit geval ook mondeling worden afgegeven door de officier van justitie.